Crounico patoiso

Lou bon Diéou à toutos las saousos

Mounségnur dé Vivié noun countén dé so qué l’inoundaciou nous o fa, vé encaro dïn sa létro as fidélos et as énfidélos nous chanta dé calèmbrédainos et nous diré quel ou avio préssénti caco arivario. Saguesso agu ün paou dé charita, nous aourio dégu averti et savio pa vougu ou diré én daquélés énfamos républicains ou diré aoumén al cura del pouon d’Aoubenas et à sos béatos qué aourion pa prés lou bén fré qué prenguéroun lou 22 sétembré et qué lous o pa fa de bé a lus rumatismés. Lou bon Diéou ou o vougu dis, per nous puni davédré célébra las festos moundainos, c’est à diré la festo naciounalo.

Lou catéchismé nous énségno qué rien arivo dïn lou moundé qué per lous ordrés et la permessiou de Diéou. Voou bé doun la Républiquo, car sé la voulio pa aourio pu qua diré qué siajo anéantido et a l’enstan mémo sé foundrario. Per qué lou bon Diéou la voou, coumo sé faï qué Mounségnur oné contro sa voulounta. Sécrétamén diou pa estré  ountén del qué ly ésaousso pa sos priéros. Con arivo qué lou tounéro toumbo soubré las gleizos et qué tuuno partido des fidélos, qué las réoligiousos sé fon escrasa per las voituros et ton daoutrés malurs qué sario tro lon dé cita, lou bon Diéou ou voou bé. Mounségnur quo lou talen dé préssénti lous duourio averti. Nous dis éncaro qué lous désordrés sécréts dé nostros usinos y soun bé per uno bono par aoussi. Mé dis pa dïn contos usinos, sa cos dïn aquélos qué fabricoun las nanétos ou dïn aquélos qué fabricoun lou chocola. Lous curas nous préchoun toutés lous jours qué lou bon Diéou aflijo aquélés qu’aïmo. Mounségnur diou pa estré daquél ovis. Nous duvio pa haï doun nous aoutrés paourés rivéréns car nous o bien ofligas. Per moun conté voudrio pa qué m’aïmésso tout o fait ton.

Supaousén quün éndividu anesso escrasa lou palaï dé Mounségnur, ly préné soun argén et tout so qué o, ly laïssa pa rien, en ly disén foou o quo per sé qué vous aïmé bien. Ly respoundrio bé vaï té fa penja tu o maï toun amité, et so qué attribuaria pa a ün homé ou attribua al bon Diéou, la bounta dé la bounta mémo ! anén doun ! laissa lou tranquillé !

Parién qué lou mounton dé las quétos qué fon, lous républicains ni tochoun pa lo pu grondo par ? Pourvu qué fajoun pa coumo foguéroun en 1846 dïn lou dioucése dé Rouén, qué ni dounoun pa lous très quars a las âmos del purgatouéro, a co saro pa rien. Qué ni fajoun so qué voudron, lous ou démandén pa, mé qué nous vénioun pa fa courna las aoureillos en dè lus balivenos. « Sans ceci, sans cela tout a co sario pa ariva. » Con lou  chaval o parti es pa louro dé ferma la porto.

JAN.

 

La Démocratie de l’Ardèche | 26 10 1890

Cronica patoasa

LO BÒN DIEU A TOTAS LAS SAUSSAS

Monsenhur de Vivièrs non content de çò que l’inondacion nos a fat, ven encara dins sa letra als fidèlas e als enfidèlas nos chantar de calembredènas e nos dire qu’el o aviá pressentit qu’aquò arrivariá. S’aguèssa agut un pauc de charitat, nos auriá degut avertir e s’aviá pas vougut o dire en d’aqueles enfamas republiquèns o dire aumens al curat del pònt d’Aubenàs e a sas beatas que aurián pas pres lo bèn fred que prenguèron lo 22 setembre e que los a pas fat de ben a lus rumatismes. Lo bòn Dieu o a vougut ditz, per nos punir d’avedre celebrat las fèstas mondènas, setà dire la fèsta nacionala.

Lo catechisme nos ensenha que rien arriva dins lo monde que per los òrdres e la permession de Dieu. Vòu ben donc la Republica, car se la voliá pas auriá pus qu’a dire que siaja aneantida e a l’enstant mèma se fondrariá. Perque lo bòn Dieu la vòu, coma se fai que Monsenhur ane còntra sa volontat ? Secretament diu pas èstre content d’el que li exaussa pas sas prièras. Quand arriva que lo tonèra tomba sobre las glèisas e que tu’ una partida dels fidèlas, que las religiosas se fan escrasar per las voaturas e tant d’autres malurs que sariá tròp lòng de citar, lo bòn Dieu o vòu ben. Monsenhur qu’a lo talent de pressentir los duuriá avertir. Nos ditz encara que los desòrdres secrets de nòstras usinas i son ben per una bòna part aussí. Mè ditz pas dins quantas usinas, s’aquò’s dins aquelas que fabricon lo chòcòlat. Los curats nos prèchon totes los jorns que lo bòn Dieu aflija aqueles qu’aima. Monsenhur diu pas èstre d’aquel avís. Nos duviá pas aïr donc nosautres paures riverèns car nos a bien aflijats. Per mon còmpte voudriá pas que m’aimèssa totafè tant.

Supausem qu’un endividú anèssa escrasar lo palais de Monsenhur, li prene son argent e tot çò que a, li laissar pas rien, en li disent fau aquò per ce que vos aime bien. Li respondriá ben « Vai te far penjar tu amai ton amitiè », e çò que atribuariatz pas a un òme o atribuatz al bòn Dieu, la bontat de la bontat mèma ! anem donc ! laissatz-lo tranquille !

Pariem que lo montant de las quètas que fan, los republiquèns ni tòchon pas la pus granda part ? Porvú que fajon pas coma faguèron en 1846 dins lo diocèse de Roèn, que ni donon pas los tres quarts a las amas del purgatoèra, aquò sarà pas rien. Que ni fajon çò que voudràn, los o demandem pas, mè que nos vénion pas far cornar las aurelhas ende lus balivèrnas. « Sans ceci, sans cela tot aquò sariá pas arrivat. » Quand lo chaval a partit es pas l’ora de fermar la pòrta.

JAN.

La Démocratie de l’Ardèche | 26 10 1890

© Denis Capian, 2012

occitan.org