En fumèn mo pipo

Tout èn fumèn lo pipo, oprès mèïd-jour, siou esta vèïré lou tchon dé bla dé Joosé. Zèlé toujours voïllon, fosio loou tchomïn o l’èntour.

Loous’espijo, sorra, djaouno coumo l’or, bèïssavoun ïoou tèsto pésènto dessoubré lou soulèr qué piquavo.

Joosé, ocota per èn gron tchopèou dé paillo, s’oresté èn moumèn per ogusa so daïo.

— Djènté rècolto, Joosé !

— Qué trop !

— Noun, djomaï !

Alors Joosé dé crocha dé cousta èn disèn :

— Mé l’as pas végü sur loou djournaou qué lou gouvernomèn o décida dé faïré possa dïn l’olombic lou bla qué sério dé resté ! èmbé co forion d’alcool per barula èn automobilo !… Ount-èï lou tèm ou noous apprénion o respecta lou bla nourricié doou moundé ! E, lou plus fouort, èï qué lo distillatioun vaï cousta dé millard oou countribuablé ! Bèou trovar ! Nouostré bla vooudro tchar, lou pan ooussi é loou countributïoun ooussi. Voudrio pas maï lèïssa ona loou via ! bélèou lou bla baïssorio mé lou pan forio porié, é lou paouré moundé èn mondjorio soun saoulé ; pièi loou coyou é loou poulo soun oqui per èn co ! tchoou bé èn èngraïssa per douna dé forço oou travailleur !

Dé qué n’èn dises Bartavélou !

— Dïn tout oco coumprèné pas gron via. Pamèn mé sèmblé qué dèmpièï quaouqué tèm lou gouvernomèn sé créï plus fouort qué lo noturo. Loou moussu font dé calcul, pièï décidoun d’orontcha lo vigno, dé brüla lou bla ! Dïn lou tèm quand récoltavoun trop d’éno tchaouso, lou prix bèïssavoun é èn fosion èn paou min l’on d’oprés. Mé, t’en faguès pas Joosé, oco duroro pas, é voou èncaro mièï viouré dé nouostré tèm qué io soulomèn cïnquant’on. Toutaro lo motchino vaï véni é toun bla séro visté romossa. Ropèlo té quand érès péti é qué noou tchoïo tout coupa o lo man, dooubé lo daïo ou lou volan ! To mèro, coumo touto loou fènno, lïavo loou gerbo dorrié noous’aoutré ! Co duravo dé sémano et dé sémano ; dévénion maïgro, nègro, o faïré poou !

Lou mèï qué vené lo batteuso vindro, é ooura lèou fa dé sourti lou bla dé l’espija é dé rompli loou sa dé grain roussé.

Té souventès doou tèm ou tchoïo lou roula dïn l’aïro ?

— Ouèï fagué Joosé èn rigoulèn ; quand èrou pétit, osséta dessubré lou roulèou qué viravo, téniou per lo quouo èno vièillo podèlo é surveillavou lo sourtio doou dorrié dé bioou per ressoupré loou bousa qu’orion soli lou bla !

— Pouos bé riro iaro ! toun pèro, qué viravo réviéravo lo paillo, touto lo djourna, dessoubré lou soulèr doou meï d’oou, aurio lèou tchoousi dé nouostré tèm ou doou tèm possa !

Bartavélou

La République des Cévennes et du Rhône | 10 04 1937

EN FUMENT MA PIPA

Tot en fument la pipa, après-mèijorn, sio estat veire lo champ de blat de Jausèp. Zele totjorn valhant, fasiá los chamins a l’entorn.

Las espijas, sarraas, jaunas coma l’òr, baissavon lhos tèsta pesenta dessobre lo solelh que picava.

Jausèp, acaptat per un grand chapèu de palha, s’arrestèt un moment per agusar sa dalha.

— Genta recòlta, Jausèp !

— Que tròp !

— Non, jamai !

Alòrs Jausèp de crachar de costat en disent :

— Mè l’as pas vegut sur los jornaus que lo governament a decidat de faire passar dins l’alambic lo blat que seriá de rèste ! embe quò farián d’alcòl per barrutlar en òtòmòbila !… Ont es lo temps o’ nos aprenián a respectar lo blat norrissièr dau monde ! E, lo plus fòrt, es que la distillacion vai costar de milhards au contribuable ! Bèu travalh ! Nòstre blat vaudrà char, lo pan aussí e las contribucions aussí. Vodriá pas mai laissar anar las viaas ! benlèu lo blat baissariá mè lo pan fariá parièr, e lo paure monde en manjariá son saole ; puèi los caions e las polas son aquí per un còp ! chau ben en engraissar per donar de fòrça au travalhèr !

De que ne’n dises Bartavelon !

— Dins tot aquò comprene pas grand viaa. Pasmens me sembla que dempuèi quauque temps lo governament se crei plus fòrt que la natura. Los monsurs fan de calculs, puèi decidon d’arranchar la vinha, de brular lo blat ! Dins lo temps quand recòltavon tròp d’una chausa, los pris baissavon e en fasián un pauc mens l’an d’après. Mè, te’n fagues pas Jausèp, aquò durarà pas, e vau encara mièï viure de nòstre temps que li a solament cinquanta ans. Totara la machina vai venir e ton blat serà viste ramassat. Rapèla-te quand ères petit e que nos chaliá tot copar a la man, daube la dalha o lo vòlam ! Ta mèra, coma totas las femnas, liava las gèrbas darrièr nosautres ! Quò durava de setmanas e de setmanas ; devenián maigras, negras, a faire paur !

Lo mes que vène la batèsa vendrà, e aurà lèu fach de sortir lo blat de l’espija e de ramplir los sacs de grèn rosset.

Te soventes dau temps o’ chaliá lo rolar dins l’aira ?

— Oèi faguèt Jausèp en rigolent ; quand èro petit, assetat dessubre lo rolèu que virava, tenio per la coa una vièlha padèla e survelhavo la sortia dau darrièr de buòu per reçaupre las boas qu’aurián salit lo blat !

— Pòs ben rire iara ! ton pèra, que virava revirava la palha, tota la jornaa, dessobre lo solelh dau mes d’aost, auriá lèu chausit de nòstre temps o dau temps passat !

Bartavelon

La République des Cévennes et du Rhône | 10 04 1937

occitan.org