Podeleto, Podelou

L’y ovio uno fé, o Mouriâu, un ome que marchavo lou na en l’er tout lou ten de los nisados é lou na courba tout lou ten d’os roumanels, parceque possavo so vido o sercha de nisados ou de celous.

Es pas qu’oguessé pas de terros per s’occupa, que, o l’entour de soun oustâu, oval o la Choreiro-Basso, ovio un gente jordinou e un gente petit chon, que, si lous ovio trovolia coumo châu, l’ôurion bien nuri iel, so fenno è sous doujé efons.

Mé, nou, omavo mei lous leissa creba de fon è couré lo compagno. Per oco l’ovion surnoumma Coucho-Luno.

Un jour que batio los brujos vès lou volâ de los Fados, se troubè tout d’un con as o nas en dé la Fado Confignolo (Ei embleda de vous dire que moun istouèro se possavo d’ei ten que l’y ovio de Fados, è tout lou mounde sâ que toutos oquelos damos vivion din lou volâ que encaro pouorto lious noun.

— Tè, Coucho-Luno, è ounte vas ?

— Serche de roumanels per nuri mo mormaillo.

— Forios bléou mei de trovolia tos tèros. Mè siês un pâu fenian, porei :

— Nou, modamo, soui pas fenian mé ame pas trovalia.

— Oco’s lo mêmo câuso, mé coumo malgré tout siès un brave drolé, volé faire câucon per tu. Veses oco ? Oco’s une podéle merveilliouso, preus lo, é quan tu ou tous efons voudrez monjâ, ôuras pas que de dire cé que voulès : té, per eisemple, vos uno lèbre ? Prenes lo podélo per lo coueto é disès :

Podeléto, Podelou.

Fai me vite un lebrôudou !

E, veses, immédiatomen as un bouon civé.

Que vos uno ôumeleto ? dises :

Podelou, Podeleto.

Fai me vite une ôumeleto ! As que de demonda.

— Noste Coucho-Luno, remerciè bien la fado Confignolo, metè lo podélo sous soun bras è prengué lou chomi de Mouriâu, counten coumo un rey.

Mè lo jouoio è lo courso li dounerôum se é, o lieu d’ona directomen o soun oustâu, en riben ves lou Dounzel, entrè din lou Coboré d’ous Sé Poudaïres que en oquelo époquo èro lou pu bel d’ei vilagé, é demondé pinto.

Lo fenno de l’ôubergisto que coumo toutos los fennos (è pas mâu d’omès) ero curiouso, en vesen lo podèlo démondè :

— Deque pourtas, Coucho Luno ? uno podèlo ?

— Oui, uno podèlo ! E uno podèlo coumo n’ovès pas jomaï vi. Tenès voulès veire cè que sa faire ? Voulès uno lèbre ?

Podeleto, Podelou,

Fai me vite un lebrôudou.

E immédiatomen lo podèlo se rompligué de civé.

Oh ! digué lo fenno, oco toumbo bien, ei oqui uno doujeno de milords anglais que von prene los aigos o la Bouschorado, é sobio pas dé que l’ious faire monja.

E vité onè quère uno âutro pinto, é piéu uno âutro, é uno âutro… enjusco que moun Coucho-Luno, ieoure coumo un couportel s’endurmigué sur lo tâulo.

L ôubergisto neï proufitè per li prene so podèlo é metre lo siéou o lo plaço.

Oprès ovedré prou durmi moun Coucho-Luno, prengue lo podèlo é coureguè lo moustra o so fenno. Mé per mai que diguessé Podeleto e Podelou, pouguè pas faire ni lèbre, ni ôumeleto, ni rien.

So pâuro fenno é sous efons creseguèroun qu’èro vengu simple è se métèroun o ploura : oco seguè lious dina.

Lou pâure Coucho-Luno couréguè tourna oï volâ de Los Fados è, ei Gour Escur tournè trouba lo Fado Coufignolo que se lovavo lous pès.

— Te siès laissa rôuba lo podèlo que t’ovio douna, coumo un foutrâu que sies, li diguè. Tè, vejo oquis un sa, l’y o câucon dedin, te dise pas dé qué, Vas onâ tourna ei coboré de lous Sé Poudaires è diras o lo fenno de durbi lou sa.

Coucho-Luno prenguè lou sa é venguè ei coboré.

— Dequé pourtas din oquel sa, diguè lo fenno.

— Câucon que vâu encare maï que lo podèlo, bien sur. Durbè lou sa, veirès.

Tiré lo ficèlo é immédiatement ne sourtiguè un bostounas que se métè o roula per lo salo, de lo testo de Coucho-Luno o lo testo de lo fenno é de sou nome disen :

Os voulurs é os fenins.

… Iéou fâu pin pan !

Lous tres ovions bel couré é se metre lou bras soubre lo testo en creiden, lou bostou piquavo touijours.

Finalomen lo Fado Confignolo entrè é lou bostou onè se metre délicatomen din sos mans é resté tronquille.

E lo Fado diguè ;

Vous coboretiès, ses dous voulurs, rendès-me mo podèlo. E tu Coucho-Lune sies un fenian. Te fâu cadô d’oquel bostou que te diro de que châu faire per nuri to fomillo.

Lou bostou sôuté din los mans de Coucho-Luno é lo Fado disporeisseguè.

Oribâ o soun oustâu lou bostou onè se pôusa soubre lo chominèio é se metè o diré :

Trovaillo, fénian

Ou te forei pin pan !

Desempiei o quel jour, Coucho-Lune trovoliè, soun jordi è soun chon, car toutos los fés que voul o ona coure, lou bostou li sôutavo sur lo testo E sous efons, so fenno éiel memo pouguèroun monja liôus soul.

Lo mouralo d’oquel istouèro es que lou troval vâu mai que tout, mè otendiâs pas per vous en ovisâ d’ovedre un bostou de los fados, perséque l’y o lonten que n’y o plus mèmo din lou vola que pouorto lious noun.

Le Journal d’Aubenas | 08 05 1937

PADELETA, PADELON

Li aviá una fes, a Montriau, un òme que marchava lo nas en l’èr tot lo temps de las nisadas e lo nas corbat tot lo temps das romanèls, parce que passava sa vida a cerchar de nisadas o de celons.

Es pas qu’aguèsse pas de tèrras per s’òcupar, que, a l’entorn de son ostau, aval a la Charrèira Bassa, aviá un gente jardinon e un gente petit champ, que, si los aviá travalhat coma chau, l’aurián bien nurrit iel, sa femna e sos doge enfants.

Mè, non, amava mèis los laissar crebar de fam e córrer la campanha. Per aquò l’avián surnommat Cocha-Luna.

Un jorn que batiá las brujas vèrs lo valat de las Fadas, se trobèt tot d’un còp nas a nas ende la fada Confinhòla (ai embledat de vos dire que mon istoèra se passava dei temps que li aviá de fadas, e tot lo monde sap que totas aquelas damas vivián dins lo valat que encara pòrta lhos nom).

— Tè, Cocha-Luna, e onte vas ?

— Cèrche de romanèls per nurrir ma marmalha.

— Fariás benlèu mèis de travalhar tas tèrras. Mè siás un pauc feniant, pareis :

— Non, Madama, soi pas feniant mè ame pas travalhar.

— Aquò’s la mèma causa, mè coma malgrè tot siás un brave dròlle, vòle faire quaucòm per tu. Veses aquò ? Aquò’s una padèla mervelhosa, pren-la, e quand tu o tos enfants voudretz manjar, auràs pas que de dire ce que volètz : tè, per exemple, vòs una lèbre ? Prenes la padèla per la coeta e dises :

Padeleta, Padelon.

Fai-me vite un lebraudon !

E, veses, immediatament as un bòn civet.

Que vòs, una aumeleta ? dises :

Padelon, Padeleta.

Fai-me vite una aumeleta ! As que de demandar.

Nòste Cocha-Luna remercièt bien la fada Confinhòla, metèt la padèla sos son braç è prenguèt lo chamin de Montriau, content coma un rei.

Mè la jòia e la corsa li donèron set e, ‘au lieu’ d’anar dirèctament a son ostau, en arribent vèrs lo Donzèl, entrèt dins lo Cabaret das Sèt Podaires que en aquela epòca èra lo pus bèl dei vilatge, e demandèt pinta.

La femna de l’aubergista que coma totas las femnas (è pas mau d’òmes) èra curiosa, en vesent la padèla demandèt :

— De que portatz, Cocha-Luna ? una padèla ?

— ‘Oui’, una padèla ! E una padèla coma n’avètz pas jamai vist. Tenètz, volètz veire ce que sap faire ? Volètz una lèbre ?

Padeleta, Padelon,

Fai-me vite un lebraudon ;

E immediatament la padèla se rampliguèt de civet.

Ò ! diguèt la femna, aquò tomba bien, ai aquí una dogena de ‘milords anglais’ que van prene las aigas la Boscharada, e sabiá pas de que lhos faire manjar.

E vite anèt quèrre una autra pinta, è puèi una autra, e una autra… enjusca que mon Cocha-Luna, iure coma un copartèl s’endurmiguèt sur la taula.

L’aubergista ne’n profitèt per li prene sa padèla e metre la sieu a la plaça.

Après avedre pro durmit mon Cocha-Luna, prenguèt la padèla e correguèt la mostrar a sa femna. Mè per mai que diguèsse Padeleta e Padelon, poguèt pas faire ni lèbre, ni aumeleta, ni rièn.

Sa paura femna e sos enfants creseguèron qu’èra vengut simple e se metèron a plorar : aquò seguèt lhos dinar.

Lo paure Cocha-Luna correguèt tornar ai valat de las Fadas è, ei Gorg Escur tornèt trobar la fada Confinhòla que se lavava los pès.

— Te siás laissat raubar la padèla que t’aviá donat, coma un fotrau que siás, li diguèt. Tè, veja aquí z’un sac, li a quaucòm dedins, te dise pas de qué. Vas anar tornar ei cabaret de los Sèt Podaires e diràs a la femna de durbir lo sac.

Cocha-Luna prenguèt lo sac e venguèt ei cabaret.

— De que portatz dins aquel sac, diguèt la femna ?

— Quaucòm que vau encara mai que la padèla, bien sur. Durbètz lo sac, veiretz.

Tirèt la ficèla e immediatament ne sortiguèt un bastonàs que se metèt a volar per la sala, de la tèsta de Cocha-Luna a la tèsta de la femna e de son òme en disent :

Als volurs e als feniants.

Ieu fau pin pan !

Los tres avián bèl córrer e se metre lo braç sobre la tèsta en creident, lo baston picava tosjorn.

Finalament la fada Confinhòla entrèt e lo baston anèt se metre delicatament dins sas mans e restèt tranquille.

E la fada diguèt :

— Vos cabaretièrs, sètz dos volurs, rendètz-me ma padèla. E tu Cocha-Luna siás un feniant. Te fau cadò d’aquel baston que te dirà de que chau faire per nurrir ta familha.

Lo baston sautèt dins las mans de Cocha-Luna e la fada dispareisseguèt.

Arribat a son ostau lo baston anèt se pausar sobre la chaminèa e se metèt a dire :

Travalha, feniant

O te farai pin pan !

Desempuèi aquel jorn, Cocha-Luna travalhèt, son jardin e son champ, car totas las fes que voliá anar córrer, lo baston li sautava sur la tèsta. E sos enfants, sa femna e iel mèma poguèron manjar lhos sol.

La morala d’aquela istoèra es que lo travalh vau mai que tot, mè atendiatz pas per vos en avisar d’avedre un baston de las fadas, per ce que li a lòngtemps que n’i a plus mèma dins lo valat que pòrta lhos nom.

Le Journal d’Aubenas | 08 05 1937

occitan.org